Како во САД се роди отпорот против вакцини
Прашањето главно се шепоти. Родители на игралиштето во Њујорк се повеќе ја прашуваат д-р Елизабет А. Комен, која ги носи своите деца во паркот: „Дали ги вакцинирате своите деца?“
Елизабет Комен, онколог, која лекува пациенти заболени со рак предизвикан од ХПВ што може да се спречи со вакцинација, сочувствува со нив: Апсолутно.
Никогаш не сонувала дека некој ќе праша за тоа, но разговорите од игралиштето ја одразија националната дебата што го одбележа крајот на втората деценија на 21 век – ера на зачудувачки научни и медицински достигнувања, но и ера кога САД, земја која според СЗО во 2000 г. ги искорени сипаници, соочена е со постојан пораст на бројот на пациенти. СЗО ја идентификуваше невакцинацијата како една од најголемите закани за светското здравје.
Анти-ваксер чувството со децении се интензивира како нуспроизвод на експлозијата на дезинформации и гласини на Интернет, жестоки критики во Биг Фарм, занесеност со познати личности кои пропагираат ставови против вакцинирање, а од неодамна и анти-научна реторика од администрацијата Трамп.
„Науката стана уште еден обичен глас во просторијата“, вели д-р Пол А. Офит, инфектолог од Детската болница во Филаделфија. „Таа го изгуби своето влијание. Сега секој може да ја каже својата верзија на вистината “.
Вистината е дека убедливо мнозинство Американци избираат да вакцинираат деца; родителски групи, како што се Гласови за вакцини, се множат, со цел да се спротивстават на ставовите против вакцините.
Факт е, сепак, дека постои заканувачки тренд.
За високо заразни болести како што се сипаниците, покривањето на вакцините за заштита на целото население треба да биде најмалку 95 отсто. Центарот за контрола и превенција на болести утврди дека опфатот на вакцините против ММР во градинките во учебната 2017/18 година на национално ниво трета година по ред падна на 94,3 проценти. Речиси во сите држави има барем една група против вакцинирање.
Експертите за јавно здравје велат дека пациентите и лекарите можеби не се свесни за сериозноста на болеста што е искоренета со имунизација како детска парализа, веројатно затоа што никогаш не наидоа на вакви случаи.
„Вакцините се жртви на нивниот сопствен успех“, истакнува д-р Офит. „Ние исто така ја елиминиравме меморијата за искорените болести“.
Анти-ваксерските движења постојат од 1796 година.
Бројни експерти веруваат дека сегашното движење датира од 1982 година, кога телевизијата Ен-Би-Си емитуваше документарен филм што предизвика контроверзии во Англија, за наводната поврзаност помеѓу вакцината против голема кашлица – потенцијално фатална болест која може да предизвика сериозни респираторни проблеми – и напади кај деца.
Лекарите го критикуваа документарецот и го опишаа како опасно неточен. Но, стравот се шири. Формирани се групи против анти-вакцини.
Потоа, во 1998 година, Ендру Вејкфилд, британски гастроентеролог, објави студија (во меѓувреме дискредитирана и поништена) во која е опишана врската помеѓу вакцините против ММР и аутизмот.
Соочени со навидум невозможни избори, аутизам или сипаници, некои родители сметаа дека одговорот е очигледен. Сепак, експертите предупредуваат дека повеќето луѓе не се особено квалификувани за проценка на ризикот.
Вакцини
„Многумина се предводени од предлогот дека е подобро да не се прави нешто ризично, да се направи нешто да се случи, отколку да се направи ризична работа и дека лошата работа се случува со сигурност“, објаснува Алисон М. Бутенхајм, професорка на Универзитетот во Пенсилванија.
Луѓето се во паника околу големиот број ризици.
Исто така, постои концепт наречен „аверзија кон двосмисленост“, истакнува таа.
„Родителите би сакале да им кажат дека вакцините се 100 проценти безбедни, но тоа не е стандард што го применуваме на кој било медицински третман“, рече Бутенхајм.
Помал е бројот на луѓе кои категорично одбиваат вакцини.
„Но, ако се сомневате, ќе ги најдете оние кои ќе ги поддржат вашите предрасуди и ќе го цементираат тој став“, вели д-р Рупали Ј. Лимаје, научничка која се занимава со однесување во врска со вакцини на Џон Хопкинс во Мериленд.
„Ова никаде не е поочигледно отколку на социјалните мрежи“, додава Рупали Лимаје.
„Можеби ќе видите педијатар неколку пати годишно, но можете да го поминете целиот ден на Интернет“, вели овој научник.
Луѓето исто така се склони да веруваат во анегдотскиот наратив на поединците што го знаат отколку на апстрактните броеви. Кога актерката Џени Мекарти инсистираше на тоа дека вакцината предизвикала аутизам кај нејзиниот син, илјадници луѓе ги доживеале нејзините тврдења далеку поубедливи отколку податоците што велат поинаку.
Од 2014 година, истражувањата постојано покажуваат дека довербата на родителите во јавните здравствени установи и педијатрите опаѓа.
Либертаријанизмот исто така има сомнителен став за вакцините, при што родителите истакнуваат дека владата не треба да им кажува што да стават во своите и телата на нивните деца – позиција што честопати се нарекува „право на избор“.
„Кога владата им нареди вакцинација, таа всушност ги охрабрува теориите на заговор“, вели Даниел Салмон, директор на Институтот за безбедност за вакцинирање на Џон Хопкинс. „И луѓето мислат дека ризиците се поголеми кога за тоа не се одлучуѕва доброволно“.
Експертите исто така наведуваат дека најдобриот начин за промена на наративот е медицинските професионалци да ги едуцираат родителите и пациентите.
„Во првите две години од животот на детето, ги замолуваме родителите да го заштитат своето дете од 14 болести што повеќето луѓе не ги гледаат, користејќи течности што не ги разбираат“, вели д-р Пол Офит.
„Време е подобро да ги објасниме работите“.
25 ноември 2019 Њујорк тајмс
