Истражување на ЦГК: Исполнети услови за разрешување на 15 од вкупно 30 директори на јавни претпријатија

Центарот за граѓански комуникации (ЦГК) го објави истражувањето за Транспарентност и отчетност на претпријатијата во државна сопственост за 2020 година. Предмет на оценка и рангирање беа 30 најголеми претпријатија во државна сопственост чии приходи во 2019 година изнесуваа 732 милиони евра.

Стандардите врз основа на кои е направена оценката на транспарентноста и отчетноста на претпријатијата во државна сопственост се утврдени преку анализа на релевантната законска регулатива и на меѓународните стандарди. Оттука, доминантен дел од избраните стандарди се законски обврзувачки за претпријатијата, а помал дел се стандарди што се сметаат за добра практика.

Дел од наодите од истражувањето се:

• Просечното ниво на транспарентност и отчетност на претпријатијата во државна сопственост, што подразбира исполнување на законските обврски и добрите стандарди, изнесува 41% од можни 100%.

• Транспарентност и отчетност на претпријатијата бележи напредок во однос на 2018 година кога изнесуваше 28 %.

• Во последните две години, поголем напредок во транспарентноста имаат претпријатијата основани од општините од оние основани од Владата. Општинските јавни претпријатија имаат просечен раст на транспарентноста од 27 % во 2018 година на 43 % во 2020 година, а претпријатијата на Владата, пак, имаат раст од 31 % на 39 %. Ова ја доведува во прашање доследноста на примената на Стратегијата за транспарентност на Владата на РСМ (2019 – 2021 год.).

• Исполнети се услови за разрешување на 15 директори на јавни претпријатија. Имено, Законот за јавни претпријатија (член 24-а) предвидува разрешување на директорот на претпријатието за ненавремено објавување на веб-страницата претпријатието на тримесечните финансиски извештаи за тековната година, како и на годишната сметка и извештајот за претходната гoдина.

• На врвот на ранг-листата со највисоко ниво на исполнување на обврските 82 % повторно се наоѓа Јавното претпријатие за државни патишта, а на дното повторно е АД Градски трговски центар со 16 % исполнување.

• Една третина од претпријатија не ги објавуваат ниту имињата на членовите на управните и надзорните одбори. Додека пак објавувањето на биографиите на членовите на овие управувачки органи е практика само на 13% од претпријатијата.

• Ниту едно претпријатие не објавува информации за одржаните седници на управните одбори.

• Оперативен извештај за работењето во претходната година објавиле само 43 % од претпријатијата, а финансиски отчет е објавен од страна на 57 % од претпријатијата.

• Само една третина од претпријатијата го објавиле ревизорскиот извештај за 2019 година, којшто во согласност со законските обврски морале да го имаат, и го доставиле до Централниот регистар до 30 јуни.