Знаете ли што е тоа Дидро ефект?
Уште во 1769 година, славниот француски филозоф и енциклопедист, Дани Дидро, напиша есеј за едно необично лично искуство.
Поточно, Дидро доби нова, раскошна, црвена наметка. Но, наместо да биде пресреќен, тој се натажи.
Младиот автор Брендан Милер се обиде во краток филм направен за Би-Би-Си да го објасни феноменот.
Маркетинг експертите и психолозите и по 250 години продолжуваат да го проучуваат Дидровиот есеј.
Тој се растажи поради неговата нова наметка, бидејќи беше сосем различна од сите други работи што ги поседуваше. Тоа чувство на непријатност го натерало да се обиде да ги обнови своите работи во домот и да ги изедначи со скапоцениот подарок. Наскоро купил нови завеси, слика, огледало, стол, скап часовник.
Како што опишува Дидро, облеката „заповеднички“ ја наметна својата хармонија во неговата куќа. Антропологот Грант Меккраен го измисли новиот термин во 1988 година: „ефектот Дидро“ со кој ја опишува нашата несвесна потреба за хармонија и го обликува начинот на кој ние купуваме. Дотогаш, економистите ја следат продажбата на одделни производи, обидувајќи се да ги направат поконкурентни на пазарот со намалување на цените или подобрување на карактеристиките на производите, врз основа на нивната функционалност и корисност.
Мекракен беше на спротивен став. Според него, работите што ги поседуваме го одредуваат нашиот идентитет и место во општеството, и затоа нив секогаш ги купуваме во пар, точно по принципот „Дидро ефект“.
Затоа богатите банкари купуваат Ролекс, која доаѓа со BMW и шише со најскапиот пијалок. Честопати, ефектот „Дидро“ нè спречува да купиме нешто корисно и поволно бидејќи не е во согласност со другите работи што ги поседуваме.
Но, кога ќе се појави нешто ново, како во случајот со наметката на Дидро - Мекракен тврди дека ќе има дополнително трошење.
И покрај тоа што Дидро го опиша одамна, пазарот сè уште смета на нашиот несвесен порив на купување до ден-денес.
Погледнете го „Епл“ на пример. За многумина, купувањето Ајфон беше отскочна даска која го активираше ефектот „Дидро“, принудувајќи ги потрошувачите да купат други производи од опсегот на уреди на „Епл“ за да одржат хармонијата.
„Икеа“ ги користи истите тактики групирајќи ги своите производи во серии. Дојдовте да купите нови фиоки за комодите, но во исто време ќе купите кревет што одговара на комодите и фиоките, маса за кревет, килим и гардероба…
И начинот на кој производите се дистрибуираат во продавниците го користи истото сфаќање. Сите елементи кои што се изложени одат рамо до рамо еден до друг и секој ни нуди сосема нов идентитет или начин на живот.
Во сите овие случаи, пазарот го користи „ефектот Дидро“. Секоја набавка нè носи до следната. Социологот Џулиет Шор исто така го анализирала овој феномен, истакнувајќи ја суровоста на оваа несвесна потреба. Таа додава дека најчесто купуваме заради симболичкото значење што го придаваме на предметите.
Во случајот со Дидро, тој можеби помислил дека со поседување таква скапоцена наметка, неговите предмети ќе се изедначат со богатството. Купувајќи нешто, вели Шорова, сè уште не го добиваме она за што сонувавме.
Најчудно е тоа што Дидро се чувствуваше многу подобро во својата стара, износена наметка од која слободно можеше да ја брише прашината од книгите или влажното перо. Затоа тој напиша: „Јас бев апсолутен господар на мојата стара облека и станав роб на новата“.
Новата наметка му вети безбедност и слобода, но тој на крајот беше заробен.
Значи, кога купувате замислувајќи го животот што оди со тој телефон, гардероба или комода, запомнете ги придобивките од тоа што веќе го имате.
