„Пејсмејкер за мозокот“: Како против депресијата
Додека се возела дома од работа во Северна Калифорнија пред пет години, една млада жена била толку депресивна што можела само да размислува да стави крај на својот живот.
„Не можев да престанам да плачам“, се сеќава Сара, која сега има 38 години. „Помислата што ме обзема цел пат беше да слетам од патот токму во мочуриштето, да се удавам.
Таа успеала да се врати дома, но набрзо се вратила да живее со родителите, бидејќи лекарите сметале дека не е безбедно да живее сама. Таа веќе не можела ни да работи, па дала отказ од компанија која се занимавала со здравствена технологија.
Испробала различни третмани: лекови, месеци во болница, електроконвулзивна терапија, транскранијална магнетна стимулација. Но, како што е случајот со една третина – или повеќе – од 250 милиони луѓе во светот кои страдаат од депресија, симптомите продолжија.
И тогаш Сара стана првиот учесник во една необична студија за експериментална терапија. Сега толку ја држи депресијата под контрола што почнала курс по анализа на податоци, се вселила во нејзиниот стан и се грижела за нејзината мајка.
„Во рок од неколку недели, самоубиствените мисли исчезнаа“, рече Сара, која го кажа своето име само од причини за приватност. „И тогаш имаше постепен процес, за време на кој се чинеше дека добив нови очила преку кои ќе го набљудувам светот“.
Истражувачите од Универзитетот во Калифорнија, Сан Франциско, инсталираа кутија со големина на батерија во мозокот на Сара што работи на батерии – еден вид „мозочен пејсмејкер“, велат тие – дизајнирана да детектира повторливи мозочни шеми кога таа е депресивна. Тој потоа испраќа импулси на електрична стимулација за да ја одбегне депресијата.
Дванаесет дена откако уредот на Сара почна да работи во август 2020 година, нејзиниот резултат на стандардната скала на депресија падна од 33 на 14, а неколку месеци подоцна на под десет, што значи ремисија.
„Таа направа ме извади од депресија, ми дозволи да се вратам на себе и да го обновам животот“, вели Сара.
Ова е првиот документиран случај на персонализирање на техника наречена длабока мозочна стимулација, со цел успешно лекување на депресијата. Потребни се многу повеќе истражувања пред да стане јасно колку пристапот може да биде ефективен и на кои пациенти може да се примени.
Длабоката мозочна стимулација се користи во лекувањето на Паркинсоновата болест и неколку други нарушувања, но американските регулатори сè уште не ја одобруваат за депресија, бидејќи резултатите од студијата сè уште се неконзистентни. Две студии беа прекинати во последните десет години бидејќи стимулацијата не делуваше подобро од плацебото.
Сепак, овие студии не беа насочени кон прецизни локации или модели на електрична активност во човечкиот мозок. Тоа беше пристап „една големина за сите“, вели д-р Дарин Доерти, директор за невротерапија во Општата болница во Масачусетс, кој работел на едно од прекинатите студии.
„Депресијата кај една личност може да изгледа сосема поинаку од депресијата кај друга“, вели д-р Кетрин Скангос, професорка по психијатрија на UCSF и автор на извештај за случајот на Сара.
Додека длабоката мозочна стимулација главно се применува цело време, уредот на Сара дозволува примена од шест секунди кога препознава шеми поврзани со депресија.
Целта, вели д-р Доерти, е стимулацијата да ја промени активноста на мозокот и да доведе до поздрав модел, со цел да се намалат симптомите на депресија.
Сара продолжила да зема психијатриски лекови, а стимулацијата не ги елиминирала активностите кои и предизвикуваат депресија. Но, сега тој може подобро да се справи со својата болест; претходно не можеше да донесе ни најмали одлуки, како што да јаде.
Околу 30 проценти од луѓето со депресија не реагираат на стандардните методи на лекување или нивните несакани ефекти се крајно непријатни и неподносливи. Но, длабоката стимулација на мозокот чини десетици илјади долари, а операцијата за вметнување на уредот со себе носи ризик од инфекција.
„Нашата задача е да утврдиме кога некој е подобен за ваков тип на интервенција“, вели д-р Хелен Мајберг од Медицинскиот факултет Ајкан во Њујорк.
Во текот на дванаесетте месеци, бројот на случаи во текот на денот кога апаратот на Сара открил депресија во нејзиниот мозок се намалил, но сепак е значаен, објаснува д-р Скангос.
Уредот е калибриран така што Сара не може физички да ја почувствува стимулацијата, иако верува дека точно знае кога ќе се случи, бидејќи токму тогаш развива „емоционална дистанца“ што ги држи негативните чувства „некаде затворени“, вели таа.
Едно прашање е дали резултатите на Сара ја поддржуваат теоријата дека кратката стимулација на местото каде што започнува депресијата е успешна бидејќи го спречува мозокот да се навикне на терапии. Или, вели д-р Самир Шет, професор на Медицинскиот колеџ Бејлор во Тексас, дали потребата на Сара од повеќе мали дози секој ден може да значи дека постојаната стимулација би била уште поефикасна?
Истражувачите очекуваат дека ќе помине уште една година пред да бидат одобрени ваквите пристапи.
Сара вели дека дури сега „успева да види работи што се убави на светот, а кога бев депресивна, гледав само она што не е убаво“.
Њујорк Тајмс
