Дали Бразил сè уште е земја на фудбалот?
Со својата позната „јогo бонито“ (jogo bonito), прекрасната игра, легендарните ѕвезди и рекордните пет титули светски шампионати, Бразил со децении е познат како „земја на фудбалот“. Но, дали сe уште е така?
Земјата на Пеле, Гаринчa и Роналдињо, која некогаш го воодушевуваше светот со својот фудбал, нема освоено Светско првенство од 2002 година. Ниту, пак, дала добитник на Златна топка од Кака во 2007 година.
„Selecao“ моментално се бори да го обезбеди своето место на Светското првенство во 2026 година, многумина во Бразил и пошироко се прашуваат што се случува.
Дури и претседателот Луис Инасио Лула да Силва се приклучи на националниот преглед, признавајќи дека Бразил „повеќе не го игра најдобриот фудбал на светот“.
Што се случи?
Исчезнуваат игралишта
Една од причините може да биде тоа што се помалку се игра фудбал на улица, каде некои од бразилските великани како Ривелињо, Зико и Ромарио пораснаа со топка.
„Никој повеќе не игра на улица. Не слушате приказни за некој одличен удар што скршил нечиј прозорец“, вели аматерскиот фудбалер Лауро Насименто, чиј дрес е извалкан со портокалова кал откако играше на еден од ретките преостанати земјени терени во северниот дел на Сао Паоло. Насименто, 52-годишен финансиски експерт кој игра за локалната Аурора, скршил неколку прсти додека како дете играл босоног фудбал.
Денеска населбата Вила Аурора е покриена со бетон. Две згради стојат на поранешна ливада која се користела како фудбалско игралиште.
„Секој отворен простор еднаш беше доволен за децата да почнат да играат фудбал. Денес на нив се гледа како на можност да се изгради првокласен недвижен имот“, вели спортскиот историчар Аира Бонфим.
За пристап до игралишта, сиромашните деца во Бразил денес често зависат од училиштата, социјалните програми или фудбалските академии.
Според студија од 2021 година, само една од пет такви академии е бесплатна.
И многу од тие терени се синтетички, површина за која некои велат дека е помалку развиена за техниката на играчот од нерамните терени во старите времиња.
Механички фудбал
Намалувањето на времето поминато во спортување имаше „големо влијание врз нашиот фудбал“, вели аналитичарот Еулер Виктор.
„Има многу Бразилци кои играат во Европа, но многу малку ѕвезди.
Последната голема надеж на Бразил, Нејмар блесна во Барселона, но не успеа да ја одведе репрезентацијата до титулата светски шампион.
Бразилците сега ги полагаат своите надежи во 23-годишниот Винисиус Јуниор и младиот феномен Ендрик, кој би требало да му се придружи во Реал Мадрид кога во јули ќе наполни 18 години. Бразил и понатаму е најголемиот светски извозник на фудбалери, но тие носат помалку пари. Според податоците на ФИФА, клубовите минатата година платиле 935,3 милиони долари за трансфери на 2.375 бразилски играчи, што е пад од речиси 20 отсто во однос на 2018 година, кога бројот на играчи бил помал - 1.753.
Дел од причината лежи во тоа што клубовите плаќаат помалку за млади играчи, но факт е и дека има помалку истакнати ѕвезди.
„Нашата техника е во опаѓање“, вели Виктор Иго да Силва, тренер во младинската академија на Фламенго во Сао Гонкало, недалеку од Рио де Жанеиро.
„Стилот на играта се промени и тоа ни одзеде дел од креативноста. Нашиот фудбал порано беше толку весел. Сега е механички“.
На синтетички терен тренира деца од седум до десет години кои сонуваат да тргнат по стапките на Винисиус, најпознатиот ученик на таа фудбалска школа.
Новите генерации се уште имаат фудбал во вените, но и проблеми со тренинзите, кои Да Силва ги припишува на нивниот начин на живот и „зависноста“ од екраните.
Бразил, кој има 203 милиони жители, има повеќе мобилни телефони отколку луѓе.
Повеќе од една третина од децата на возраст меѓу пет и 19 години се со прекумерна тежина или дебели.
Робсон Цимерман, ловец на таленти за клубот Коринтијанс од Сао Паоло, вели дека денешните фудбалери кои доаѓаат се соочуваат со потешки услови, вклучувајќи ја потребата да играат на повеќе позиции и преголемите очекувања од семејството и медиумите. „Порано, тие требаше да се грижат само за играње фудбал“, вели тој.
Но, Лејла Переира, претседателката на градскиот ривал Палмеирас, актуелен бразилски шампион, тврди дека Бразил никогаш нема да престане да биде фудбалска земја.
Бразилските тимови ги освоија последните пет јужноамерикански клупски првенства, а Палмеирас освои две од нив.
Клубот е лулка на Ендрик, чија продажба на Реал Мадрид му донесе 65 милиони долари.
„Не се согласувам со оние кои мислат дека (бразилските играчи) го изгубиле квалитетот. Погледнете ги астрономските суми што ги носат“, вели Переира.
Забава во фавелата
За многумина, Переира, една од најбогатите жени во Бразил, е заштитно лице на нов бренд на бразилски фудбал, повеќе налик на европски, со раскошни плати според јужноамериканските стандарди и скапи цени на билетите.
„Со апсурдни плати на играчите, клубовите мора да ги зголемат цените на билетите, што ги исклучува навивачите како мене“, вели навивачот на Фламенго, Давид Сантос.
Во 2019 година, тој основаше клуб на посветени навивачи на Фламенго од сиромашни фавели како него.
Од врвот на сиромашен кварт со поглед на трендовските области Копакабана и Ипанема, тие создаваат атмосфера на Маракана во деновите на натпреварите, се украсуваат со знамиња на клубови, прават скара и пеат навивачки песни додека го гледаат натпреварот на џиновски екран. „Фудбалот е она што го гледате овде. Тоа е игра на народот. Но, децата на улица како мене веќе немаат пристап до тоа“.
