Традиционалната алва од Теарце
Алвата е вид десерт. Можеби меѓу најстарите на ова поднебје. Останала од нашите прабаби и прадедовци. Често се приготвува и денес, особено во селата. Традиционалниот рецепт е доста едноставен, само со неколку состојки, но мора да си мајстор за да го доловиш добро познатиот вкус.
- Ова е сиромашен десерт. Порано луѓето немале што да јадат слатко и смислиле нешто едноставно. Немале зејтин, па наместо тоа, користеле маст. Комбинирале брашно со маст, најчесто кравја. Веројатно од тогаш е рецептот, но од кого точно, не знам. Приготвувањето воопшто не е сложено. Се зема литар зејтин, килограм брашно. Соодносот треба да е еден спрема еден. Може да се прави и во поголема количина. Се вари, односно се пржи од два до 2,5 часа, зависно колку зејтин и брашно сме ставиле. Колку поголема количина, толку подобро, вели Адем Халити од Теарце.
Додека се пржи брашното со зејтинот, на друго ќумбе се става вода да врие. Количината е произволна, од око.
- Не смее да почне пржењето на брашното без паралелно да се стави вода да зоврие зашто кога ќе се спржи брашното, веднаш се додава зовриената вода со истовремено мешање. Е сега, многу е битно да се знае кога брашното е спржено што, пак, се познава по бојата, која е специфично кафена, како карамел, и секој мајстор ја препознава. Всушност, и не мора да си мајстор, доволно е да си искусен. Истото важи и за водата. Колку ќе се стави, кажува брашното, објаснува Халити.
Многу е важно во целиот марифет да се внимава брашното да не изгори. Не смее вооопшто ниту да замириса на загорено.
- Кога ќе ја додадеме водата и добро ќе ја измешаме со спрженото брашно, ставаме шеќер, по желба. Притоа треба да водиме сметка алвата да е доволно блага. Убаво мешаме и тогаш алвата е готова, истакнува нашиот соговорник.
По шеќерот, во алвата често се става суво грозје, а може да се збогати и со лешници, бадеми, ореви...
Најубаво е алвата да се јаде тазе, додека е млака, ни ладна ни преврела.
- Алва не може да прави секој. Точно, рецептот е навидум многу едноставен, но треба да го погодите. Алвата не смее да биде премногу течна или премногу цврста, потенцира Халити.
Тој често прави алва и дома. Некогаш по желба, некогаш за празници.
- Особено алва се прави кога се вадат седум дена откако некој ќе почине. Во тој случај се приготвува и нешто друго слатко, но алва мора да има на маса, дополни домаќинот.
Го начекавме на Деновите на гравот во Теарце, манифестација што селото ја организира секоја година. Во казанот имаше 11 килограми брашно и 11 литри зејтин, што беше доволно, како што ни кажа Халити, да јадат околу 350 лица. Шеќер стави 10 килограми.
Веднаш до него, зад сличен казан, стоеше друг мајстор. Тој беше задолжен за гравот.
На масите пред казаните чекаа 150 чинии, лажици, виљушки и леб.
Мирисаше преубаво.
- Приготвувам грав за 300 души. Ставив 20 килограми со 15 килограми телешко месо. Додадов и по пет килограми пипер и кромид, како и еден килограм домат. Се се вари речиси два часа, на тивко. Готвач сум по професија, но веќе во пензија. Секоја година мене ме ангажираат за гравот, раскажува Мирко Ѓоргевски од Теарце.
На шега дополнува дека дома грав не прави тој, туку сопругата.
- За Деновите на гравот секој донира по нешто. Жителите од околните села Доброште, Глоѓи, Слатина, Лешок носат, кој палачинки и пити, кој пинџур и ајвар, кој торти... Притоа воопшто не е битно дали е некој Албанец, Турчин или Македонец. Сите се дружиме. Политика тука нема, објаснува Ѓоргевски.
Недалеку од казаните локален земјоделец продаваше тетовски јаболка, а од другата страна беа поставени штандови на основните школи од селата со различни специјалитети. Беа подредени тематски. Едни промовираа турска кујна, други италијанска, трети шпанска.
Пире од грав, матеница, бунгур, домашен црн леб, сарми од лозов лист, тиганици, кифли, ѓевречиња, соленки и различни десерти што ги приготвиле мајките на учениците можеа да се пробаат на штандовите.
Наоколу растрчани весели дечиња, момчиња и девојчиња, иселеници, насмеани баби и дедовци. Како да не беше недела, туку некој работен ден со набиена агенда.
Откако заврши официјалниот дел, сите седнаа на долгите дрвени маси на кои волонтери носеа чорбалуци, вкупно 60, со веќе приготвениот грав на мајстор Мирко.
По ручекот, следуваше алвата. Иако во пластично тањирче со пластично виљувче, задоволство беше да се изеде поради нејзиниот специфичен мирис и вкус што враќа во минатото.
Мирјана Чакарова
