Крај на руската доминација во Африка

Со години се чинеше невозможно да се запре овој тренд: руските платеници успеаја да се етаблираат во се повеќе африкански земји, на покана на локалните власти. Во исто време, тие обезбедија пристап до вредни суровини како злато или тропско дрво. Паралелно, се создаде вистински апарат преку кој се пласираа проруски позиции во јавниот дискурс. Бројни земји така побрзо и појасно се еманципираа од поранешните западни колонијални сили - и добија нов партнер во Владимир Путин и неговата Русија, пишува Дојче веле.

Но, оваа руска успешна приказна полека „пука“: во јули 2024 година, руските платеници претрпеа големи загуби откако беа „намамени“ во заседа од членовите на бунтовничките сили Туарег во северниот дел на Мали, во близина на градот Тинзауатен. Тоа беше голема тема и во Африка кога режимот на Асад во Сирија се распадна во декември минатата година, што значи дека Русија го загуби своето влијание во таа земја. Нарушен е имиџот на силна Русија, а често има информации дека руските платеници ги кршат човековите права.

Што прават руските платеници во Африка?

Неодамнешната анализа на Глобалната иницијатива против транснационалниот организиран криминал (ГИ) дава увид во активностите на руските платенички групи во Африка - и дава препораки до африканските влади и меѓународната заедница како да се намали нивното влијание или ангажман. Меѓу другото, овие препораки вклучуваат:

-интеграција наместо изолација на земјите каде што се присутни руски платеници -дипломатски притисок врз руските логистички партнери -координирани санкции против руските платеници -сеопфатни мерки против руската дезинформација -поголема поддршка во борбата против забранетите економски активности.

Вклучувањето на руските платеници во злосторства, или поточно нивната блискост со недозволени активности, ја поткопува безбедноста во Африка, пишува аналитичарот на ГИ, Џулија Станјард. „Пред неколку години беше документирано дека оние во Судан го користеле пристапот до аеродромите за да прошверцуваат големи количини злато надвор од земјата“, вели таа во интервју за ДВ. „Слични активности се забележуваат и во Централноафриканската Република, а во Мали се присутни и во близина на рудници.

Санкции или соработка?

Ситуацијата е особено комплицирана во Западна Африка, каде што земјите од Сахел (Мали, Буркина Фасо и Нигер) ја напуштија економската алијанса ЕКОВАС (ECOWAS) по воените конфликти и основаа сопствена алијанса на Сахел, АЕС (AES). Препораката на Џулија Станјард е да се градат мостови и да се воспостави комуникација и покрај тоа, барем во делот на безбедноста и прашањата поврзани со тој сектор.

Беверли Очиенг го дели ова мислење. Таа работи како дел од Африканската програма во Американскиот центар за стратешки и меѓународни студии (CSIS) и се фокусира на безбедносните прашања, особено во Западна и Централна Африка: „И покрај нивните резерви, на пример, во врска со активностите на руските паравоени сили и против недемократските влади, тие (ЕКОВАС) мора да најдат начини да соработуваат со нив (воената единица за заштита на силите на земјата). Во регионот Сахел го блокираат, но на долг рок тоа би било стратешки најпаметниот начин да се држи бунтот под контрола насекаде, вели Очиенг за ДВ.

Очиенг, исто така, верува дека АЕС можеби сфаќа дека руските платеници, со оглед на кревката безбедносна ситуација, не можат да бидат единственото и ексклузивно решение: „Тие очигледно треба да разгледаат други опции. Има извештаи, на пример, за Мали, каде паравоените инструктори од турската приватна академија ги засилуваат воените сили на таа земја. Целиот регион треба да размисли како да се спротивстави на бунтовниците, особено без поддршка.

Проблематична логистика

Руските безбедносни служби во Африка претрпеа голема трансформација во последниве години: на самиот почеток, приватната војска на Вагнер под команда на Евгениј Пригожин беше позната по своите борци склони кон ризични операции, на пример во Централноафриканската Република. Во 2023 година, влијателниот Пригожин му се спротивставил на Путин, по што, според руските власти, тој загинал – во мистериозна авионска несреќа. Оттогаш, руското Министерство за одбрана го контролира најголемиот дел од групата Вагнер и ги интегрира овие платеници во своите командни структури под името „Африкански корпус“.

Експертите во моментов набљудуваат ново преструктуирање од поголем обем, бидејќи поради промената на режимот во Сирија, Русите повеќе не можат да ги користат тамошните воени бази кои исто така беа важни за руските операции во Африка. Затоа сега е добар момент за дополнително зголемување на дипломатскиот притисок врз логистичките партнери на Русија, смета аналитичарката Џулија Станјард.

Неодамна, источна Либија, контролирана од прорускиот генерал Калифа Хафтар, станува сè поважна како транспортен центар. Сепак, Русија допрва треба да воспостави нови бази каде што опремата би можела да се складира и безбедно. „Веќе има разговори за воена база во Судан, тоа би можело да биде решение, но долгорочно“, смета Станјард.

Беверли Очиенг, пак, смета дека Русија благодарение на бројните „претставништва“ и вмрежувањето во Африка ќе успее да најде нови патишта и алтернативни решенија. Во јануари тие успеаја да пренесат голема пратка со воени возила и опрема во Мали по морски пат преку Гвинеја. „Ова само покажува колку отворени коридори имаат руските паравоени сили, без разлика дали се работи за пристаништа, воздушен сообраќај или пат, без каква било интервенција од африканските институции или влади“, забележува Очиенг.

Улогата на војната во Украина

Генерално, карактерот на руските платенички активности во Африка веројатно ќе продолжи да се менува. Џулија Станјард смета дека поради новите мисии, војниците би можеле да бидат „раширени“ на територијата на многу земји, што значи дека би можеле да имаат проблеми со регрутирање нови платеници: „Во последните неколку недели имаше интересни извештаи дека процесот на регрутирање на нови членови на Африканскиот корпус е во застој. Има огласи на Интернет и треба да ги охрабрат луѓето да аплицираат.

Беверли Очиенг, исто така, укажува на фактор кој, секако, е во далечна иднина, но може да има и големи последици за присуството на платеници во Африка: ако се постигне мировен договор во врска со руската агресија врз Украина, тогаш би можеле да се решат кадровските проблеми на војниците во Африка. Таа смета: „Може да биде практично Русија да ја прошири војната со африканските корпус и да се обиде да ги рехабилитира африканските борби во општеството, но ќе треба да почекаме и да видиме што ќе се случи, бидејќи мирот е уште далеку“.

Дојче Веле